توضیحات درس 15 و 16 تعلیمات دینی دوم راهنمایی

درس پانزدهم : تطهیر پاکیزگی (۲)

به ده چیز که نجاست را پاک می کند، مطهرات می گویند. یکی از مطهرات آب است.
آب :
آب از نظر پاک کنندگی سه قسم است :
اول آب کر : حجم آب در صورتی که به مقدار ۴۱۹/۳۷۷ کیلوگرم باشد «آب کر» نامیده می شود. هم چنین اگر حجم آب راکد به مقداری باشد که ظرفی را که هر یک از طول و عرض و عمق آن سه وجب و نیم معمولی باشد و ظرف را پر کند، آب کر نامیده می شود.
دوم آب جاری : آبی که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد آب جاری نامیده می شود. مانند: آب چشمه ،قنات، آب رودخانه و چاه عمیق، آب باران به هنگام بارش که همگی حکم آب جاری را دارند.
سوم آب قلیل : آبی که نه کر باشد نه جاری «آب قلیل» نامیده می شود. مانند: آب آفتابه، کوزه و لیوان که حکم آب قلیل را دارند. چگونه با آب تطهیر کنیم؟
الف) آب کر و آب جاری :
آب کر یا آب جاری در برخورد با چیزنجس ، نجس نمی شود . مگر اینکه بوسیله نجاست، بو ، رنگ یا مزه آن تغییر کند. مثل آبی که خون به آن رسیده باشد و رنگ و مزه آن تغییر کند. برای پاک کردن چیزهای متنجس ابتدا باید عین نجاست را ازآنه ا برطرف کنیم. آن گاه آن ها را در آب کر یا جاری فرو ببریم. به گونه ای که آب به تمام جاهای نجس آن ها برسد.
ب) آب قلیل :
آب قلیل اگر با چیز نجس برخورد کند، نجس می شود. گر چه نجاست اندک باشد. برای نمونه ً اگر ذره ای خون یا بول به آب قلیل برسد، نجس می شود. اگر چیز نجس را بخواهیم با آب تطهیر کنیم، در ابتدا عین نجاست را برطرف می سازیم. آن گاه یک مرتبه آب روی آن می ریزیم تا پاک شود. ظرف نجس را با آب قلیل به دو شیوه می توان آب کشید.

تطهیر بول و مدفوع :

بعد از ادرار کردن باید محل خروج ادرار را با آب شست و شو داد تا پاک شود. اگر بعد از برطرف شدن بول یک مرتبه آب روی محل بریزید ، پاک می شود.
محل خروج مدفوع را می توان با آب شست تا از آلودگی پاک شود. هم چنین در صورت نبود آب می توان با سه قطعه کاغذ یا سنگ یا کلوخ و امثال این ها محل را پاک کرد. اگر با سه قطعه فوق پاک نشد،بایستی با قطعات دیگران آن قدر دادمه داد تا محل خروج مدفوع به طور کامل از آلودگی پاک شود.
آیه ای از قرآن کریم:
و ما از آسمان آبی و پاک کننده فرو فروستادیم.(سوره فرقان، آیه ۴۸)

بیندیشید و پاسخ دهید: درس ۱۵:
۱ – «آب کر» چه آبی است ؟ وزن و حجم آن را ذکر کنید.

حجم آب راکد در صورتی که به مقدار ۴۱۹/۳۷۷ کیلوگرم باشد، کر نامیده می شود. هم چنین اگر حجم آن سه وجب و نیم معمولی باشد کر نام دارد.

۲ – آب جاری چگونه آبی است ؟

آبی را که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد، آب جاری می گویند، مانند: آب چشمه ، قنات، آب رودخانه.

۳ – آب قلیل چه آبی است؟

آبی که نه کر باشد نه جاری، آب قلیل نام دارد: مانند آب آفتابه، کوزه و لیوان که حکم آب قلیل را دارد.

۴ – حکم آب کر، جاری و قلیل در برخورد با نجاست چیست؟

آب کر و جاری در برخورد با نجس، نجس نمی شود. مگر این که بوسیله نجاست بو، رنگ یا مزه آن تغییر کند، مثل : آبی که رنگ خون بخود بگیرد . ولی آب قلیل اگر با چیز نجس برخورد کند ، نجس می شود اگر چه نجاست اندک باشد.

۵ – با آب کر چگونه چیز نجس را تطهیر می کنیم؟ با آب قلیل چطور؟

برای پاک کردن چیزهای نجس باید ابتدا عین نجاست را از آن برطرف کنیم ،آن گاه یک باره در آب کر یا جاری فرو می بریم. بطوری که آب به تمام جاهای نجس آن برسد. اگر بخواهیم با آب قلیل پاک کنیم؛ ابتدا باید عین نجاست را برطرف نموده آن گاه یکمرتبه آب روی آن می ریزیم . اما اگر لباس، پارچه یا فرش باشد ؛ بعد از هر دفعه که آب می ریزیم آن را فشار می دهیم تا آب خارج شود.

۶ – ظرفی را که سگ لیسیده یا از آن آب خورده است؛ چگونه تطهیر می شود؟

باید اول با خاک پاک ، خاک مال کرد، بعد از آن بنابر احتیاط واجب دو مرتبه با آب کر، جاری یا قلیل شست تا پاک شود.

درس 16

وضو گرفتن یک عبادت و عمل نشاط بخش است. از امام هشتم ، حضرت علی بن موسی الرضا پرسیدند : حکمت وضو چیست؟

فرمودند: «خدا بندگان را به وضو گرفتن فرمان داده است تا طاهر و پاک شوند و آن گاه به نیایش پروردگار بپردازند. وضو بگیرند و فرمان داده است تا طاهر و پاک شوند و آن گاه به نیایش پروردگار پردازند. وضو بگیرند و فرمان پذیر او باشند، از چرک و آلودگی پاک گردند و از کسالت و خواب آلودگی بیرون آیند و جانشان را برای حضور در نماز و توجه به معبود عظیم خود آماده گردانند».

برخی از مسائل وضو:

صحت وضو چند شرط دارد:
الف) ترتیب : کارهای وضو باید به ترتیب انجام شود. در غیر این صورت وضو باطل است.
ب) موالات : یعنی کارهای وضو باید پشت سر هم و بدون فاصله انجام گیرد.
ج) پاک بودن آب وضو: آب وضو باید پاک باشد. اگر با آب نجس وضو بگیریم باطل است ، گر چه نجس بودن آن فراموش شده باشد.
د) مباح بودن آب وضو: آب وضو باید مباح باشد. وضو گرفتن با آب غصبی که صاحب آن راضی نیست، باطل است.
ه) مطلق و خالص بودن آب وضو: آب وضو باید مطلق و خالص باشد.
خ) مباح بودن مکان : مکان وضو باید مباح باشد. وضو گرفتن کنار زمین غصبی باطل و حرام است.
ر) پاک بودن اعضای وضو : اعضا وضو باید در موقع شستن پاک باشند.
ز) فاعل بودن وضو گیرنده : وضو گیرنده در صورت توانایی خود باید صورت و دست ها را بشوید و سر و پاها را مسخ کند و اگر دیگری او را وضو دهد یا در رسانیدن آب به صورت و دست ها وی را یاری اش کند، وضوش باطل است.
ذ) تیمم به جای وضو : استعمال آب برای وضو گیرنده ضرر نداشته باشد.
ی) تنگی وقت : وقت کافی برای وضو و نماز داشته باشد.

چیزهایی که وضو را باطل می کنند، عبارتند از :

الف) خارج شدن بول
ب) خارج شدن مدفوع
ج) خارج شدن باد از شکم
د) خوابیدن به گونه ای که چشم نبیند و گوش نشنود.
ه) چیزهایی که عقل را از بین می برند.
کارهایی که باید برای انجام آن ها وضو گرفت شامل این موارد است:
الف) خواندن نمازهای واجب و مستحب جز نماز میت
ب) دست کشیدن روی خط ها ی قرآن مجید
ج) نهادن دست یا جایی از بدن بر روی نام پاک و مطهرخدا
د) طواف واجب خانه کعبه
ه) اگر با دست بی وضو روی نام پیامبر اسلام ، ائمه اطهار و حضرت زهرا علیه السلام دست کشیده شود در صورتی که بی احترامی باشد، حرام است و باید وضو گرفت.
آیه ای از قرآن کریم :
ای مؤمنین هنگامی که خواستید برای نماز برخیزید صورت و دست ها را تا آرنج بشوئید و سرو پاهایتان را تا برآمدگی مسح کنید.(سوره مائده آیه ۶)

بیندیشید و پاسخ دهید: درس ۱۶
۱ – ترتیب و موالات یعنی چه ؟

ترتیب یعنی کارهای وضو را به همان ترتیب انجام دادن، موالات نیز به آن معنی ست که کارهای وضو باید پشت سر هم و بدون فاصله انجام گیرد.

۲ – پنج مورد از چیزهایی که وضو را باطل می کند، بیان کنید؟

خارج شدن بول ، خارج شدن مدفوع، خارج شدن باد از شکم، خوابیدن، خوابی که چشم نبیند و گوش نشنود، چیزهایی که عقل را از بین می برند. مانند: دیوانگی و مستی از مواردی هستند که وضو را باطل می کنند.

۳ – برای چه کارهایی باید وضو گرفت؟

برای خواندن نمازهای واجب و مستحب جز نماز میت بایستی وضو گرفت. همچنین اگر دست روی خط قرآن کشیدهشود. یا جایی دیگر از بدن روی نام خدا قرار گیرد، هم چون: طواف خانه خدا، دست روی نام پیامبر، ائمه اطهار و حضرت زهرا(س) ؛ باید وضو داشت