توضیحات فصل 4 درس آمادگی دفاعی سوم راهنمایی همراه با پرسش های متن

دفاع غریزی و دفاع آگاهانه :

شما در زندگی روزانه نمونه های «دفاع» را دیده اید.
حیوانات نیز از خود دفاع می کنند. بعضی از آنها برای حفظ جان خود و پهان شدن از چشم دشمن، با محیط خود همرنگ می شوند. در زیر شما نمونه هایی از دفاع حیوانات را می خوانید:
تیغ های خار پشت جانور را در برابر حمله دشمنان محافظت می کند.
مار به دشمن خود نیش می زند. گوزن و بز کوهی برفرار سریع خود، را از محل دور می کند.
آیا می توانید چند روش دفاعی حیوانات دیگر را بگوئید.
انسانها نیز از خود دفاع می کنند، ساده ترین نوع دفاع ما در برابر خطر هنگامی است که دستمان به جسم داغی برخورد می‌کند. در این هنگام سریعاً دست خود را عقب می کشیم یا وقتی که چوبی به طرف چشم ما پرتاب می شود، یا نور شدیدی به آن می رسد فوراً بدون فکر کردن چشم خود را می بندیم. این نوع دفاع، دفاع غریزی نام دارد. چون بصورت ناخودآگاه انجام می شود و در بین همه موجودات زنده مشترک است. تفاوت اساسی میان دفاع انسان و دفاع حیوان وجود دارد:

  اول – «هدف حیوانات از دفاع ، حفظ خود است، ولی انسان علاوه بر حفظ خود، قصد دارد اعتقادات و میهن خود را نیز حفظ کند».
دوم – بر خلاف حیوان، بشر براساس قدرت تفکر و تعقل و با استفاده از یادگیریهای قبلی با خطرها مقابله می کند. ما این نوع دفاع را دفاع آگاهانه می نامیم.

نمودار

۱ – گروه پشتیبانی :‌اولین گروهی که پس از وقوع زلزله اقدام به عمل نماید گروه پشتیبانی است. چرا که این گروه وسایل مورد نیاز سایر گروهها را در اختیار آنها قرار می دهد. پس بهتر است که اعضای این گروه بهتر از افراد دیگر از محل دقیق در وسایل ضروری زمان وقوع حادثه آگاهی داشته باشد.
وظایف : اعضای این گروه باید پس از وقوع زلزله به محل نگهداری در وسایل ضروری زمان وقوع حادثه رفته و آنها را بین اعضای سایر گروهها تقسیم کنند ، اعضای گروه باید در صورت نیاز ، آب و مواد غذایی را بین افراد تقسیم کنند.
• چند نفر از اعضای گروه باید مانع ورود و بازگشت به سایرین به داخل ساختمان شوند.
• یک یا دو نفر باید از روی دختری که فهرست نام و مشخصات کلیه ساکنین ساختمان در آن است سعی در شناسایی کسانی کنند که در محل حضور ندارند. در صورت امکان از دوستان و حاضرین محل تحقیق کنند که آن شخص کجا می تواند باشد، سپس موضوع را به اطلاع افراد گروه «تجسس» برسانند تا آنها به کمک شخص غایب بروند. در مدرسه ، اسامی افرادی که از مدرسه خارج می شوند علامت گذاری شود تا در صورت نیاز بتوان پاسخگوی خانواده آنها بود.
۲ – گروه تجسس : ممکن است پس از وقوع زلزله، در جایی از ساختمان حادثه مجددی در حال تکوین باشد. فردی در مکانی زندانی یا مجروح شده و نیاز به کمک داشته باشد. بنابراین عده ای باید با دقت و تحت نظارت سرپرست گروه و با اجتناب از رفتن به مکانهای بسیار خطرناک در حال ویرانی، ساختمان را بازرسی کنند. از آنجایی که ساختمان مدرسه بزرگ است توصیه می شود طبق هماهنگی ای که از قبل انجام می شود، کل محل به چند طبقه تقسیم بندی گردد و برای کنترل هر منطقه چند نفر و یک سرپرست در نظر گرفته شوند.
وظایف A:
بررسی تمام ساختمانها و بخشهای آن به منظور یافتن مجروحین و یا زندانی شده ها\ گاهی برای یافتن افراد باید محل را ساکت کرد. فریاد کشید و منتظر جواب ماند،برخی اوقات هم می توان از رسوبات یا بر هم زدن دستها استفاده کرد.
• پس از بررسی و قسمت از ساختمان و اطمینان از اینکه کسی در آنجا نیست می توان علامت ضربدر بزرگی بر در آن گذاشت تا دیگر اعضای گروه به آنجا مراجعه نکنند.

پیدایس سلاحهای سرد :

برای اینکه بدانیم وسایل دفاعی انسان چگونه پیشرفت کرده است، انسان بدون سلاحی را تصور کنید که از دست جانور غول پیکری می گریزد. برای او تنها وسیله ی دفاع، پنهان شدن در شکاف کوه ها و غارهاست. یا هنگام گرسنگی برای او بهترین وسیله، شکار، سنگ و چوب است. توجه داشته باشید که انسان در ابتدا در حالت طبیعی ، سنگ و چوب تغییر نمی داده ولی با گذشت زمان و استفاده از قدرت اندیشه او توانسته است در شکل طبیعی وسایل دفاعی تغییر ایجاد کند. مثلاً توانسته سر چوبها و سنگ ها را تیز کند و با استفاده از الیاف گیاهی سنگ های نوک تیز را به چوبها متصل سازد. این کار در واقع قدم بزرگی در تکامل ابزار دفاعی بوده است.
قدم بعدی چه بوده؟ «کشف آتش» قدم مؤثر دیگری در پیشبرد و تکامل وسایل دفاعی بود. چون از شعله و دود آن برای ترساندن حیوانات استفاده می شد. اما مهتر از این، خاصیت ذوب کنندگی آتش بود که انسان می توانست با بهره گیری از این خاصیت در فلزاتی مانند : مس، قلع، آهن، تغییر ایجاد کند و وسایل جنگی متنوع تری بسازد. کارد – خنجر – شمشیر – گرز و تیرو کمان از جمله سلاحهایی هستند که پس از کشف آتش و فلز تا امروز مورد استفاده بشر قرار گرفته اند. این نوع سلاحها را در اصطلاح «سلاح سرد» می گوئیم.

نیاز انسان به دفاع در مقابل افراد مهاجم سبب شد تا گروهی از مردان قبایل برای استفاده از ابزار جنگی و مقابله با هجوم دشمنان آمادگی بیشتری کسب کنند و با تمرین، در کاربرد انواع سلاحها، مهارت کافی بدست آورند.
بنابراین مردان قوی هر قبیله یا کشوری، در زمینه هایی مثل شمشیرزنی، پرتاب تیر و کمان و … صاحب شهرت شدند. این افراد به هنگام تهاجم یا دفاع، جا و مکان معینی داشتند و بخشی از عملیات را به عهده می گرفتند.
از اینجا بود که دولتهای نظامی خاص بوجود آمد. از طرف دیگر قدرت طلبی رؤسای قبایل سبب شد تا گروهی از افراد جنگجو را در اختیار گرفته و هر چند گاه به همسایگان خود حمله کنند. در این حمله ها اموال و دارایی، زمین و نوامیس قبیله مغلوب به غارت رفته و زندگیشان به آتش کشیده می شد، عده ای ازآنان برای بهره کشی به اسارت در می آمدند و عده ای دیگر مجبور به پرداخت باج و خراج می شدند.

پیشرفت وسایل جنگی و خوی تهاجم در برخی جوامع گروههای مقابل را وادار به تفکر کرد. آنها در این مورد اندیشیدند که باید حساب شده تر با تهاجمات دشمن مقابله کنند.
آنها می دانستند که باید به طریقی از نزدیک شدن دشمنان به خانه و سرزمین شان جلوگیری کنند. اما چگونه ؟
در زیر دو راه را که برای جلوگیری از تهاجم دشمن به فکرشان رسیده است می خوانید:
کندن خندق به دور شهر
کشیدن دیوار به دور شهر و ساختن برجهای محکم
مدافعین شهر در این فکر بودند که چگونه بدون تماس مستقیم با مهاجمان به وسیله سلامی آنان را پراکنده و دچار‌آسیب نمایند. قبایل مهاجم نیز با دیدن خندق و دیوار دور شهرف در فکر یافتن وسیله هایی بودند تا با استفاده از آنها از خندق عبور کنند. و برجها را ویران سازند. اما یافتن این وسیله ها چندان ساده نبود و احتیاج به زمان و فکر بیشتر داشت.
ولی انسانهای آن زمان تصمیم گرفتند وسیله ای بسازند تا از دور به دشمن آسیب برسانند. به همین دلیل «منجنیق» ساخته شد. منجنیق تقریباً همان کاری را می کرد که تیر و کمان بچه ها انجام می دهد. با این تفاوت که ساختمان منجنیق پیچیده تر بود.

پیدایش سلاحهای گرم :

در اغلب جنگ ها، جنگجویان مجبور بودند روی در روی یکدیگر قرار گرفته و با هم بجنگند. به عبارت دیگر جنگ ها بیشتر به صورت «تن به تن» بود. برای فرار از خطر و همچنین از پا درآوردن دشمن جنگجویان همیشه دنبال راههای تازه بودند تا اینکه باروت به عنوان یک ماده منفجره به خدمت گرفته شد. استفاده از باروت تحول بزرگی در نحوه جنگ ها بوجود آورد. باروت اولین بار در توپ بکار رفت و از قدرت آن برای پرتاب گلوله به سوی دشمن استفاده شد.
سلاحهایی را که برای پرتاب گلوله در آنها از باروت یا مواد اشتعالی دیگر استفاده می شود «سلاح گرم» می نامیم.
می دانید منجنیق وسیله ای بود که از راه دورگلوله های سنگی و آتش را به سوی دشمن پرتاب می کرد. با استفاده از این تجربه توپ ساخته شد. توپ لوله ای بلند و ضخیم داشت که سر آن باز وته آن بسته بود و یک سوراخ کوچک برای عبور فتیله در قسمت انتهایی بدنه آن قرار داشت.
طرز کار توپ، مطابق شکل بدین ترتیب بود. پس از روشن فتیله آتش به باروت می رسید و با انفجار باروت، لوله از توپ خارج و به سوی دشمن پرتاب می شد.

توپ ها را روی ارابه های کوچک چوبی می گذاشتند ، این ارابه ها را توسط چهارپایان یا انسانها به نزدیکترین نقطه ممکن به دشمن می بردند. مشکلات استفاده از توپ مخصوصاً سنگین آن باعث شد تا کارشناسان نظامی به فکرساخت وسیله ای بیفتد که با همان روش کار کند ولی توسط یک نفر قابل حمل باشد، در نتیجه «تفنگ سرپر» ساخته شد.

اشکال عمده تفنگ های سر پر این بود که در مناطق مرطوب و بارانی قابل استفاده نبودندم همین اشکال باعث شد که در تکامل تفنگ سر پر قدم دیگری برداشته شود. برای اطمینان خاطر از آتش زدن باروت و احتراق و انفجار آن ، آتش زنه تفنگ را با استفاده از خاصیت سنگ چخماق ساختند. مدتها گذشت تا برای کامل تر کردن روشهای تیراندازی، هم چنین برای ایجاد جرقه و هدف گیری مطمئن «چاشنی» ساخته شد. «چاشنی » عبارت بودند از :
مقداری مواد حساس به ضربه و قابل اشتعال که در کلاهکی از فنر نرم (مانند مس) قرار می گرفت.
مواد حساس و قابل اشتعال داخل کلاهک مسی با کوچکترین ضربه ای که چخماق به آن وارد می کرد آتش می گرفت و جرقه از سوراخ پستانک به ته لوله و به باروت سرایت می کرد و باعث انفجار باروت می شد. استفاده از چاشنی و چخماق هدف گیری را بسیار آسان کرد و اما باز هم یک اشکال وجود داشت و آن عدم «برد» کافی این تفنگها بود. زیرا تفنگدار مجبور بود به دشمن با هدف بسیار نزدیک شود ولی می دانید که این کار بسیار خطرناک است. در نتیجه فکرها به کار افتاد و صدها اسلحه در پی یافتن چاره، روزهای خود را صرف کردند. مدتها گذشت تا آنکه چاره کار را در آن دیدند که در داخل لوله های تفنگ برجستگیهای موازی به صورت مارپیچ بوجود آورند. به این برجستگیهای موازی و مارپیچ اصطلاحاً خان می گوئیم.

در تصویر ۱ لوله تفنگ بدون «خان» است . تصویر (۲) لوله تفنگ سر پر را با خان نشان می دهد وجود «خان» باعث می شد که گلوله پس از انفجار باروت، در طول لوله به چرخش درآید. وقتی گلوله ای در حالت چرخش به سوی هدف پرتاب شود فاصله بیشتری را می تواند طی کند.
پس به این فکر افتادند که به هر ترتیبی که شده زمان کمتری را صرف پرکردن تفنگ خود کنند. بنابراین تفنگهای فشنگی یا ته پر بوجود آمد.
فشنگ لوله ای است که باروت را در آن می ریزند و گلوله را در دهانه و چاشنی را در ته آن جاسازی می کنند.
فشنگ در ته لوله تفنگ قرار می گیرد. برای شلیک گلوله، چخماق به روی چاشنی ضربه می زند و جرقه ایجاد می کند و گلوله شلیک می شود، پوکه فشنگ با کمک اهرمی از ته لوله خارج می گردد و فشنگ دیگر جای آن را می گیرد.

امروزه تفنگهایی ساخته شده که عملیات جایگزینی فشنگ جدید، شلیک و بیرون انداختن پوکه را به صورت خودکار انجام می دهد و می تواند در مدت زمان کوتاهی تعداد زیادی تیر به صورت رگبار شلیک کند.

سلاحهای سنگین :

همه آنچه که تا این جا گفتیم مربوط به «سلاحهای سبک » یا «سلاحهای انفرادی» بود. این سلاحها توسط یک نفر حمل می شوند. به همین دلیل سلاح انفرادی نامیده می شدند. امروزه در کنار سلاحهای سبک «از سلاحهای سنگین» نیز استفاده می شود. سلاحهای سنگین دارای قدرت تخریب و برد زیادی هستند. مانند خمپاره اندازه ها و توپها و … با پیشرفت صنایع نظامی انواع سلاحهای پیشرفته ای مانند، تانکها، موشکها، هواپیماها، هلی کوپترها و ناوها ساخته شده است. علاوه بر اینها انواع بمبهای شیمیایی، میکروبی، اتمی و هیدروژنی نیز سلاحهایی هستند که امروزه مورد استفاده کشورها قرار می گیرند.
این بمب ها اثرات زیانباری روی بدن انسان و محیط زیست دارند. ولی کشورهایی که قصد کشور گشایی و تجاوز دارند و حقوق ملتها را نادیده می گیرند توجهی به اثرات آن نمی کنند.

پرسش :
۱ – تفاوت اساسی میان دفاع انسان و دفاع دیگر موجودات در چیست؟

دو تفاوت اساسی میان دفاع انسان ودفاع دیگر موجودات (حیوان و گیاه) وجود دارد.
اول : «هدف حیوانات و گیاهان از دفاع، حفظ خود است. ولی انسان علاوه بر حفظ خود، قصد دارد اعتقادات و میهن خود را نیز حفظ کند.
دوم : بر خلاف گیاه و حیوان، بشر براساس قدرت تفکر و تعقل، و با استفاده از یادگیریهای قبلی با خطرها مقابله می کند».

۲ – تأثیر کشف آتش در ساخت وسایل دفاعی و جنگی چه بود؟

کشف آتش اقدام مؤثر دیگری در پیشبرد و تکامل وسایل دفاعی بود. چون از شعله و دود آن برای ترساندن حیوانات استفاده می شد. اما مهمتر از این خاصیت ذوب کنندگی آتش بود که انسان می توانست بهره گیری از این خاصیت در فلزاتی مانند مس، قلع ، آهن تغییر ایجاد کند و وسایل جنگی متنوع تری بسازد.

۳ – چرا تفنگ سرپر در مناطق مرطوب قابل استفاده نبود؟

اشکال عمده این تفنگ ها آن بود که در مناطق مرطوب و بارانی قابل استفاده نبودند زیرا در این نوع تفنگ ها از فتیله آغشته به باروت استفاده می شد که در خارج از تفنگ قرار داشت. همین اشکال باعث شد که در تکامل تفنگ سرپر قدم دیگری برداشته شود. یعنی برای اطمینان خاطر از آتش زدن باروت و احتراق و انفجار آن، آتش زنه تفنگ را با استفاده از خاصیت سنگ چخماق ساختند.

۴ – فرق سلاحهای سبک و سلاحهای سنگین چیست؟

سلاحهای سبک یا سلاحهای انفرادی سلولهایی هستند که توسط یک نفر حمل می شوند. بنابراین جابجایی آنها بسیار ساده و آسان است. اما سلاحهای سنگین سلاحهایی هستند که دارای قدرت تخریب و برد زیادی هستند و قدرت تخریب و برد سلاحهای سنگین بسیار بیشتر از سلاحهای سبک است مانند : تانکها، موشکها، هواپیماهای جنگی و …

سؤال ار متن فصل ۴ :
۵ – انواع دفاع را نام ببرید؟

الف – دفاع غریزی
ب – دفاع آگاهانه

۶- دفاع آگاهانه را تعریف کنید؟

بشر بر اساس قدرت تفکر و تعقل، و با استفاده از یادگیری قبلی با خطر مقابله کند، این نوع دفاع را آگاهانه می گویند.

۷ – چه عاملی باعث بوجود آمدن باروت شد؟

برای فرار از خطر و همچنین از پای درآوردن دشمن جنگجویان همیشه دنبال راههای تازه ای بودند تا اینکه باروت به عنوان یک ماده منفجره به خدمت گرفته شد.

۸ – سلاح گرم را تعریف کنید؟

سلاحهایی را که برای پرتاب گلوله در آنها از باروت یا مواد اشتعالی دیگر استفاده می شود «سلاح گرم» می نامیم.

۹ – علت وجود خان در لوله تفنگ را بیان کنید؟
وجود خان باعث می شود که گلوله پس از انفجار باروت، در طول لوله به چرخش درآید. وقتی گلوله ای در حالت چرخش به سوی هدف پرتاب شود. فاصله بیشتری را می تواند طی کند